İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü ile İtalya’da faaliyet gösteren Uluslararası Teorik Fizik Merkezi (ICTP) arasında var olan iş birliklerini daha ileri aşamalara taşıyacak görüşmeler Trieste’de yapıldı. G20 Dijital ve Araştırma Bakanları Toplantıları için 5-6 Ağustos 2021 tarihinde İtalya’da bulunan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank başkanlığındaki Türk heyetinde Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal ve Türkiye Roma Büyükelçisi Ömer Gücük’ün yanı sıra Rektör Prof. Dr. Yusuf Baran da yer aldı.

Türk heyetinin Trieste’de ICTP yerleşkesine yaptığı ziyarette ICTP Direktörü Prof. Atish Dabholkar, TÜBİTAK Başkanı Prof. Mandal ve İYTE Rektörü Prof. Baran uluslararası iş birliklerinin önemi, Türkiye ve İYTE’nin bu alanda sunduğu fırsatlar konusunda sunumlar gerçekleştirdiler. Taraflar, mevcut iş birliğinin somut uygulaması olarak İYTE kampüsünde kurulmuş Avrasya İleri Araştırmalar Uygulama ve Araştırma Merkezine (Eurasian Centre for Advanced Research - ECAR-) UNESCO Kategori-2 statüsünün verilmesi konusunda fikir birliğine varıldı.

ECAR, uluslararası düzeyde nitelikli bilimsel çalışmaları desteklemek ve genç bilim insanlarının etkileşimini kolaylaştırmak için 2014 yılında İYTE ve ICTP’nin iş birliği sonucu faaliyete başlamıştır. Bugüne kadar, ECAR kapsamında İYTE kampüsünde, aralarında Nobel ödüllü bilim insanları da bulunan 100’ün üzerinde konuşmacı ve eğitmeni, yarıya yakını çevre ülkelerden genç araştırmacıları içeren 1000’in üzerinde kayıtlı katılımcıyı bir araya getiren etkinlikler yapılmıştır.

ICTP 2010’lu yıllarda kendi misyonu ve faaliyetleriyle uyumlu çalışacak, dünyanın farklı bölgelerinde “kardeş” merkezler kurulmasını desteklemiştir. UNESCO idealleriyle uyumlu biçimde ve üstün bilimsel liyakat ilkelerine bağlı olacaklarını tescillemek üzere kurulmuş bu merkezlerin tümü UNESCO Kategori-2 Merkez statüsünü kazanmayı hedeflemiştir. Bu çerçevede, Brezilya, Meksika, Ruanda ve Çin’de merkezler kurulmuştur.

Trieste’deki görüşmeler kapsamında ECAR’ın kuruluş misyonu doğrultusunda, UNESCO himayesinde Kategori-2 statüsünü kazanması için 2021 yılı içinde UNESCO genel merkezine yapılacak başvuru masaya yatırılmıştır. Temel Bilimler ve Mühendislik alanında UNESCO himayesinde halihazırda dünyada sadece 13 Kategori-2 Merkez bulunmaktadır ve yapılacak başvurunun olumlu sonuçlanması halinde ECAR, dünyadaki 14.üncü, Türkiye’deki ise ilk merkez olacaktır.

Doğu Avrupa, Yakın ve İç Asya, Balkanlar, Karadeniz, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgelerine hitap edecek olan merkezde, yoğun madde fiziği, malzeme bilimi, yenilenebilir enerji, hesaplamalı fizik, yaşam bilimleri ve ilgili alanlarda çalışmalar gerçekleştirilecektir.