Son yıllarda muhtelif olaylarla sık sık Atatürk’e hakaret suçu ile ilgili tartışmalar gündeme gelmekte. En son geçtiğimiz hafta Ayasofya’da bir imamın Atatürk’e hakaret ettiği iddiaları yoğun bir tartışma ortamına sebebiyet verdi. Bu sebeple bu haftaki yazımda Atatürk’e hakaret suçuna yer vereceğim.

TCK m. 125’te genel bir hakaret suçu düzenlenmiştir. Anılan madde uyarınca, bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak hakaret suçunu oluşturur. Cumhurbaşkanı’na hakaret suçu TCK’nın 299. maddesinde düzenlenmiş ve yaptırımı bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası olarak öngörülmüştür. Ölünün hatırasına hakaret ise TCK’nın 130. Maddesinde, ‘’ Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır.’’ şeklinde düzenleme altına alınmıştır.

Ülkemizin kurucusu ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı olması hasebiyle Mustafa Kemal Atatürk’ün hatırasına hakaret ise özel bir koruma altına alınmış ve ayrı bir kanunda düzenlenmiştir.  25.07.1951 yılında kabul edilen 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun’la Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret ayrı bir suç tipi olarak düzenlenmiş ve Atatürk’ün topluma mal olmuş manevi kişiliği bu Kanunla özel olarak güvence altına alınmak istenmiştir.

Anılan Kanunun 1. maddesine göre, ‘’Atatürk'ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimse bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. ‘’ Atatürk’e alenen hakaret eden kimseler bu suçtan dolayı bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına mahkûm edilir. 

5816 sayılı Kanun’un 1. maddesinin 3. fıkrası, ‘’Yukarıdaki fıkralarda yazılı suçları işlemeye başkalarını teşvik eden kimse asıl fail gibi cezalandırılır.’’ Yani bu hüküm uyarınca kendisi Atatürk’e alenen hakarette bulunmaksızın bir başka kişiyi Atatürk’e hakaret etmeye teşvik eden kişi de kendisi hakarette bulunmuş gibi bu eyleminden sorumlu tutulur ve o da asıl fail gibi cezalandırılır. 

Bu suçun iki ve daha fazla kişiyle beraber toplu olarak ya da kamusal veya kamuya açık alanlarda yahut basın yoluyla işlenmesi halinde verilecek ceza, suçun basit halinin yarısı oranında artırılarak verilecektir. 

Bu suç şikâyete tabi bir suç değildir. Toplumun ortak değeri olan ülkemizin kurucusunun hatırasına hakaret suçunun soruşturulmasında kamunun yararı olduğundan bu suçun işlendiğine yönelik bir ihbar olması veya başka bir yolla suçun işlendiğine ilişkin bir şüphenin oluşması halinde Cumhuriyet savcıları kendiliğinden derhal inceleme yapmaya başlar. 

Atatürk’ün eylem ve işlemleri, üzerinde yorum yapılmaması gereken mutlak bir dokunulmazlığa sahip değildir.  Kişiler ifade özgürlüğü çerçevesinde kimi eylem ve işlemlerine yönelik eleştirilerde bulunabilir. Fakat bunun sınırı vardır. Hiç kimse toplumun ortak değeri olan Atatürk’ün manevi varlığına, ülkemizin kurucusunun temsil ettiği değerlere ve şahsına yönelik hakarette bulunamaz. Atatürk’ün hatırası hukukumuzda bu şekilde özel bir korumaya sahiptir.