Sık sık duyduğumuz ancak vücudumuzdaki fonksiyonları hakkında çok da bilgiye sahip olmadığımız iki organ; bademcik ve geniz eti… Çoğu zaman bademcik ya da geniz eti alınan kişiler gördüğümüzde haberdar olduğumuz bu iki organla ilgili bilinmesi gerekenleri ve ameliyat süreçlerini Avrasya Hastanesi’nden K.B.B Uzmanı Op. Dr. Koray Cengiz anlatıyor…

Bademcik ve geniz eti nedir?

Bademcikler (tonsil) ve geniz eti (adenoid), lenfoid doku denilen ve vücudun bağışıklık sisteminde rol oynayan organlardır. Tonsiller yutak girişinde, dil kökünün iki yanında yerleşmişlerdir. Adenoid ise nasofarinks adı verilen yutağın üst kısmında yani boşluğunun arka tarafında bulunurlar. 

Bademcik ve geniz etinin fonksiyonu nedir?

Bademcik ve geniz eti, lenfoid dokunun bir parçasıdır ve lenfositler içerirler. Bu lenfositler, vücudun bağışıklık sistemine yardımcı olan antikorlar üretirler. Ancak bademcik ve geniz etinin bağışıklık sistemindeki rolleri önemli oranda değildir ve çoğu zaman fonksiyonel değildirler. Bademcik ve geniz eti alınan kişilerde bağışıklıkla ilgili hiç olumsuz durumunun olmaması da bunu göstermektedir.

Enfekte olduğunda ne olur?

Bademcik ve geniz eti hem infeksiyonlara hem de büyüklüğüne bağlı bazı sorunlara yol açabilirler. Geniz eti daha çok çocukluk çağında problemli olmasına rağmen bademcik hem çocuklarda hem de erişkinlerde hastalığa sebep olmaktadır. Sık geçirilen infeksiyonlar, hem hastanın günlük yaşamını etkiler, hem de sık sık ilaç kullanımına neden olur. Ancak geçirilen infeksiyonların (iltihapların) en önemli sonuçları, kalp kapakçıkları, eklem ve böbreklerin risk altında olmasıdır. 

İnfeksiyonlar dışında tonsil ve adenoidin büyüklükleri de önemli sonuçlara yol açar. Tonsillerin büyük olması; yutma, beslenme ve konuşma sorunlarına yol açar.  Ayrıca bademcikler üzerinde biriken yiyecek ve doku artıkları ağız kokusu ve hijyen bozukluğuna neden olur. Geniz eti dokusunun büyük olması her şeyden önce burun tıkanıklığına yol açar. Bu hastalarda ağzı açık uyuma ve horlamaya neden olur. Burun, solunan havanın ısısını ve nemini ayarlar ve bazı zararlı partikülleri tutar. Bu nedenle ağız solunumu yapan hastalarda bazı solunum yolu problemlerine yol açar. 

Geniz eti ayrıca şu problemleri oluşturur;

• Orta kulakta havalanma bozukluğu ve buna bağlı kulak zorunda çökme, işitme kaybı ve iletişim bozukluğu,
• Çene ve yüz kemiklerinde gelişim bozukluğu,
• Geniz akıntısı nedeniyle boğaz iltihabı (farenjit), öksürük ve alt solunum yolu problemleri,
• Baş ağrısı,
• Sinüzit,
• Oluşan yüz ifadesi nedeniyle ‘adenoid yüz’ görüntüsü

Nasıl tedavi edilir?

Bademcik ve geniz etinin akut iltihaplarının tedavi şekli genellikle ilaçlardır. İlaç olarak en sık antibiyotikler, ağrı kesiciler ve eğer alerjik faktörlerde düşünülüyorsa antihistaminiklerdir. Ciddi problemlere yol açmayan bademcik ve geniz eti problemleri, ilaçlarla tedavi edilmesine rağmen bazı durumlarda bademcik ve geniz etinin alınması gerekir.

Bademcik ve geniz eti hangi durumlarda alınır?

Bademcik ve geniz etinin alınmasına karar vermek, çoğu zaman kolay olsa da bazen hastayı belli bir süre takip etmeyi gerektirir. Ameliyata karar vermesine neden olan durumlar şunlardır;

• Sık sık infeksiyon geçirmesi, (Genelde kabul edilen durum, birbirini takip eden yıllarda, senede 4 veya daha fazla infeksiyon geçirilmesidir.)
• Bademciklerde enfeksiyon olmasa da yutmayı zorlaştıracak kadar büyüme olması,
• Bademcik dokusunun tek taraflı büyümesi, (Lenfoma veya başka habis hastaların belirtisi olabileceğinden) 
• Bademcik üzerinde ağız kokusuna neden olabilecek şekilde sık sık birikim olması,
• Geniz eti dokusunun nefes almayı bozarak apne nöbetleri oluşturacak kadar büyümesi,
• Geniz eti enfeksiyonlarının orta kulak iltihabı ve iletişim kaybına neden olması,
• Sık sık sinüzit ve alt solunum yolu problemlerine neden olması..

Ameliyat sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Sadece adenoidektomi ameliyatı yapılan hastalarda fazla problem yaşanmaz ve ağrı sorun olmaz. Özel bir diyete de gereksinim yoktur. Ancak tonsillerin alındığı tonsillektomi ameliyatından sonra ağrı özellikle erişkinlerde sorun yaratır. Yutma başlangıçta ağrılı ve sorunludur. Ancak tüm yakınmalar 5-7 gün içerisinde ortadan kalkar. Hastaya aspirin dışında ağrı kesiciler ve hafif bir diyet verilir. En son uyulması gereken kurallar beslenme ile ilgilidir. 

Özelikle ilk 3 gün kanama olasılığı daha çok olduğu için soğuk veya ılık sıvı gıdalar seçilmelidir. Bu nedenle soğuk süt, çorba, meyve suyu, muhallebi, dondurma gibi besinler idealdir. Ameliyatın ilk gününde koyu renkli kan kusulması normaldir ve ameliyat sonrası yutulan kanla ilgilidir. Ancak sürekli kırmızı renkli yeni kan gelmesi hemen doktorunuza başvurmayı gerektirir. Dördüncü günden itibaren yavaş yavaş normal gıdaya geçilir. Hastanın ağrı nedeniyle bir şey yemek istememesi ağrının devamına neden olur. Mutlaka bol miktarda sıvı alınmalıdır. Ameliyattan sonra hafif ateş olması beklenen bir durumdur. Yeterli sıvı alınması ve ateş düşürücü ilaçlara genellikle normale döner.