Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, bankalara seslenerek "Biraz az kazanın, faizleri düşürün. Yıllık konut kredi faizi yüzde 9'a doğru insin" demişti. Erdoğan'ın çağrısı karşılık bulmuş bankalar geçtiğimiz ay adeta faiz indirim yarışma girmişti. Bu indirimler sonucunda aylık konut kredi faizleri yüzde 1'in altına geldi. Kredi faizleri bankaya göre yüzde 0.80-0.99 arasında değişiyor. İndirim öncesi faizler yüzde 1.20'yi aşıyordu.

Maliyetler hâlâ yüksek

Faizde bir miktar indirim olsa da vatandaşın konut alırken tercih ettiği 10 yıllık kredilerde yıllık en düşük faiz halen yüzde 11.4 seviyelerinde bulunuyor. Hükümet ve inşaat sektörü bu faizin daha da inmesini istiyor. Fakat bankalar faizlerin inmesini şarta bağlıyor. Peki ne bu şart? Çok basit. Maliyet. Yani piyasadan topladığı paraya (vadeli mevduata) ödediği faiz ve Merkez'den aldığı borca ödediği faiz yüksek.

Yüzde 12 seviyelerinde

Bankacılara göre Merkez Bankası, Mart ayından sonra faizlerde toplamda yüzde 2'lik indirim yapsa da bankaların Merkez'den aldığı borcun maliyeti yaklaşık yüzde 1 düştü. Bankaların ticari ve bireysel müşterilerine sunduğu kredilerin büyük bölümü vadeli mevduattan geliyor. Mevduat faizi ise şu sıralar yüzde 12'lere kadar çıkıyor. Dolayısıyla bankalar pahalı para bulup, ucuz kredi veremiyor. Bu nedenle Merkez dün bankaları rahatlatacak yeni bir adım attı.

Zorunlu hamle yaradı

Bankalar topladıkları mevduat için Merkez Bankası'na bir karşılık yatırmak zorunda. Buna 'zorunlu karşılık' deniyor. Örneğin; 100 liranın 11 lirası zorunlu karşılık oluyor. Dolayısıyla topladığı mevduatın 89 lirasını kredi olarak verebiliyor. Diğer yandan 100 lirası için mevduat faizi ödüyor. Merkez, dün sürpriz bir şekilde zorunlu karşılık oranını tüm vadelerde yüzde 0.50 düşürdü. Ayrıca, bankaların döviz bulma maliyeti de azaldı.

Arkası gelecek

Zorunlu karşılık indirimi, bankaların kasasındaki paranın 1.2 milyar lira artması anlamına geliyor. Yani bankalar daha çok kredi verebilecek. Maliyetler azalınca kredi faizleri daha da düşecek. Tabi mevduat faizinde de geri çekilmeler olacak. Merkez'den faizi düşürecek yeni adımlar da bekleniyor. Mart başında ortalama tüketici kredi faizi yüzde 19.96 iken Ağustos sonunda yüzde 18.67'ye, ticari kredi faizi yüzde 15.50'den 11.47'ye, konut kredisi faizi ise yüzde 14.46'dan yüzde 12.07'ye indi. Faizler hâlâ istenen seviyede değil.  

(Bilal Emin TURAN/ Posta gazetesi)