İneklerde ve düvelerde doğumdan sonra ortaya çıkan meme ödemi metabolik bir sorun olarak kabul edilir. Meme ödemi ineklerde de görülebilir ama genellikle ilk doğumunu yapmış olan düvelerde görülür. Oluşum süreci tam olarak açıklanamamıştır.
Düvenin memesi şişer ve iyice gerilir. Neredeyse arka bacakların arasına sığmayacak hale gelir. Hatta düvenin yürümesini bile zora sokar. Süt normaldir. Sütte pıhtı ya da sarı su yoktur.
Meme ödemi düvelerde ilk defa süt verme ile ilgili fizyolojik değişikliklerin oluşturduğu bir durumdur. Ortaya çıkan şişlik enfeksiyonla ilgili değildir. Ancak bu durum uzarsa enfeksiyona yatkınlık oluşturur. Meme mastitise hassas hale gelir.
Meme ödemi düvelerin yatma ve dinlenme zamanını kısıtlar. Düve rahatsız, konforsuz bir haldedir. Şişen memeler arka bacakların iç kısımlarına sürter ve sürtünme yerinde mikroorganizmalar deri yangısına (dermatitise) sebep olur. Bu da ikinci bir sorunun ortaya çıkması anlamına gelir.
Meme ödeminin sebebinin yüksek sodyum ve potasyum, düşük magnezyum olduğu bilinmektedir. Yüksek tuz (NaCl) tüketimi ve gebeliğin son döneminde yüksek miktarda mısır silajı verilmesi düvelerde meme ödemi şekillenmesine yol açar. Çünkü mısır silajında potasyum yüksek oranda mevcuttur. Potasyumun su tutucu etkisi vardır.
Dengesiz besleme, aşırı miktarda taneli yem verilmesi ve stres serbest radikallerin (zararlı moleküllerin) oluşmasına, bunlar da doku hasarına sebep olur.
Doğumdan hemen sonra düvelerin memelerinde ödem görülürse, ilk görüldüğü anda buz masajı yapılması yararlı olur. Büyük bir buz tabakası ile,sabırlı bir şekilde, masaj yapılırsa ödem iyice yerleşmeden giderilmiş olacaktır. Bu dönem kaçırılırsa sıcak masaj yapılması tavsiye edilir. Düvenin rahatlaması için acilen tek doz kortizonlu ilaç yapılabilir. Devamı kortizon olmayan yangı gidericilerle yapılmalıdır. Örneğin; ketoprofen, meloksikam etkin maddelerini içeren ilaçlardan en fazla 3 kere, 48 saat aralıklarla verilebilir. İdrar söktürücü ilaçlar (furosemide) özellikle önerilmektedir. Sağım sayısını arttırmak yararlı olur. Örneğin; iki kez sağım yapılıyorsa üçe çıkarmak gibi.
C vitamini hem koruyucu hem de tedavi edici olarak kullanılabilir. İleri vakalarda pomad iodo-iodüre ile günde iki kez masaj yapılmalıdır. Sabırla masaja devam edilmelidir.
Koruyucu hekimlik:
Düvelerde meme ödemi uzayabilir. Kalıcı hale gelebilir. Mastitise yol açabilir. Hatta düvenin erken sürüden çıkartılmasına sebep olabilir. O yüzden koruyucu hekimliğe dikkat edilmelidir. Özellikle gebeliğin son üç haftası içerisinde yeme selenyum, E vitamini, çinko, manganez ve C vitamini katılması etkin bir koruyucu hekimlik sağlar.
Son üç hafta içerisinde tuz ve tuz taşları kısıtlanmalıdır. Bu dönem içerisinde mısır silajı ya hiç verilmemeli ya da gayet az verilmelidir.
Bazı yazarlar son 18 gün içerisinde mevcut yeme 2 kg kadar, protein kaynağı olarak, soya fasulyesi küspesi katılmasını önermektedirler.
Gebeliğe yakın dönemde vücut skoru iyi takip edilmeli, kesinlikle düve şişmanlatılmamalıdır.
Bazı yazarlar bu dönemde yemlere metiyonin ve fosfor katılmasının yararlı olacağını bildirmektedirler.
Meme ödemi için yapılacak koruyucu hekimlik uygulamaları aynı zamanda doğum sonrası başka sorunların ortaya çıkmasını da engelleyecektir.