İneklerin öksürdüğüne çok kez şahit olmuşuzdur. Bazen inekler hapşırabilir. Hapşırma burun içindeki bir tahriş(irritasyon) ile ilgilidir. Burun kaşınması hapşırmaya sebep olur.
Hapşırmaya yol açan sebepleri gözden geçirirsek; toz, burun içindeki polipler (doku üremeleri, tümöral oluşumlar), burun boşluğundaki yabancı cisimler, burun içine giren küf- mantar toksinleri ve hastalıklar akla gelir.
Çevredeki polenler, barınaktaki amonyak yoğunluğu ve aşırı rutubet hapşırmaya yol açar. Ani sıcaklık değişimlerinde hapşırma meydana gelebilir. Nakliye stresi hapşırmaya sebep olabilir. Bu arada parazitleri özellikle akciğer kıl kurtlarını aklımızda bulunduralım.
Solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan BVD, IBR gibi virüsler de diğer belirtilerle birlikte, hapşırmayla karşımıza çıkabilir. Tozlar, saman ve ot balyalarındaki tozlar, ilk akla gelen hapşırma etkenidir. Bu tozlarla birlikte küf ve mantarlar da burun içine girer. Mikotoksinlerin burunda poliplere sebep olduğu bilinmektedir (nasal mycotic granuloma).
Sayılan etmen ve etkenlerin tümü alerjik reaksiyonlara sebep olur ve inek hapşırır. Ancak; diğer belirtileri de göz önüne almak şarttır. Örneğin; gözlerde kızarıklık, solunum güçlüğü, hırıltı, iştahsızlık, durgunluk, öksürük var mı? Vücut ısısı (ateş) yüksek mi, burun akıntısı var mı, burun akıntısı varsa kanlı mı değil mi? Hapşırık tüm bu belirtilerle birlikte ele alınmalıdır. Hapşırığın pneumoni (zatürre) ile birlikte olup olmadığına bakılmalıdır.
Hapşırık tedavi edilebilir. Fakat tedavi yöntemi pneumoni ve parazit istilası gibi konularda bazı ilaveler gerektirir. Hapşırık tedavisinde alerjiler göz önüne alınarak dexamethazone (kortizon) kullanılır. Kortizon enjeksiyonlarının üç kereden fazla yapılmaması önerilir.
Tedavide Antihistaminik ilaçlar (klorfeniramin maleat) uygulanır. Kortizon olmayan yangı giderici ilaçlardan da (NSAID) yararlanılabilir. Küf-mantar (fungal) sorunlar göz önüne alınarak iyot tedavisi yapılabilir. Damar içi (i.v) iyot kullanılması ya da yemlere iyot katılması tedavide başarı sağlar.
Burun içine kaçan yabancı cisimlerin kontrol edilmesi, gerekli görülürse burun içine fizyolojik serum verilerek geri alınması hem teşhis hem de tedavi için faydalı bir uygulamadır.
Tedavide durumu erken fark etmek ve erken müdahale başarı şansını yükseltir. Hapşırığın pneumoni ya da akciğer kıl kurtları ile ilgili olabileceği düşüncesiyle antibiyotik ve antihelmintik ilaçlar kullanılabilir.
Her şey yine koruyucu hekimliğin önemini ortaya koymaktadır. Kalabalık, hayvan yoğunluğu olan barınaklardan kaçınmak gerekir. Amonyağın en önemli irritan(tahriş edici) olduğunu unutmayalım.
Kesinlikle iyi bir havalandırma sisteminin kurulması gerekir. Havalandırma sorunları ve barınaktaki aşırı rutubet solunum yolu enfeksiyonları için yatkınlık oluşturur.
Mantar, küf her zaman sorundur. Burun içinde küçük doku üremeleri (polipler, hiperplaziler) oluşmasına yol açarlar. Diğer yandan burun içi kaşıntısına sebep olurlar. Tozlarla birlikte şiddetli sorunlar oluştururlar. Saman ya da otların küflü olmamasına özel özen gösterilmelidir. Zaten küflü yemlerin birçok konuda önemli sorunlar oluşturacağını biliyoruz. Küflerden kesinlikle uzak durulmalıdır.
Toz olmasını önleyecek şekilde tedbirler alınmalıdır. Su serpilerek tozların önlenmesi, yemlerin karıştırılması esnasında bir miktar su eklenerek yem tozlanmasının önüne geçilmesi gerekir.
Zemine su serpmek tozları bastırır. Daha büyük sorun söz konusuysa suya bir miktar sıvı bitkisel yağ ilave edilir. Böylece tozların bastırılması sağlanır.
İneklerin hapşırması bizim için önemli bir işaret olabilir. Dikkate almalıyız.