YEDİ İŞÇİYE BİR ANIT MEZAR

YEDİ İŞÇİYE BİR ANIT MEZAR

Abdulkadir HAZMAN yazdı

9 Ocak 1955 Soğuk bir kış günün sabahında Mösyö Refael Barki ve ortaklarına ait olan Halkapınar Yağ Sanayi ve Prina Fabrikasında çalışan işçiler 7/3 vardiyasında iş başı yapmış gece çalışıp yorulan arkadaşlarını henüz yolcu etmişlerdi. Saatler sabahın 8. Gösteriyordu. Fabrikanın hiç durmadan bacasından çıkan dumanın kokusu bu sabah sanki daha fazla hissediliyordu. İşçiler yılbaşında maaşlarına yeni yapılan zammın ve henüz sararmamış olan sendikalarının onlar için nasıl uğraş verdiklerinin mutluluğuyla işlerine dört elle sarılmışlardı. Bir anda Yunan topçusunun bombalarının çıkardığı ses gibi bir ses duyuldu, kırılan camların sesi can verenlerin sesini bastırmaya yetmedi. Fabrikanın Prina Yağ İmalathanesinde bulunan 4 tonluk 11 kazandan biri fazla basınç nedeniyle patlamış fabrikanın beton tavanını parçalayarak çatıyı uçurmuş ve her yanı saran yangının çıkmasına sebep olmuştu. Patlama öyle şiddetli olmuştu ki fabrika depolarının, çevrede ki evlerin ve Devlet Demir Yollarına ait Cer atölyesinin camlarını paramparça ettiği gibi binaların duvarlarında derin çatlakların oluşmasına neden olmuştu. Fabrikadan yükselen alevler toz bulutu ve yanık yağ kokusuna karışarak gökyüzünü kaplıyordu. Civarda ki fabrikalarda ki işçiler ve Halkapınar mahalle sakinleri korku ve panikle sokaklara dökülmüşlerdi. 

fotograf-1-006.jpg

Patlamanın ardından çıkan yangını söndürmek için İtfaiye Kumandanı ( o dönemde İtfaiye Müdürüne Kumandan deniyordu) İbrahim Günay’ın emri ile İtfaiye araçlarını önünde 106 plakalı kılavuz cip olmak üzere yangın mahalline yetişmek için hareket ediyorlar. Kılavuz cip Dr. Mustafa Bey Caddesi ile Şair Eşref Bulvarının kesiştiği dört yol ağzına gelince, Kültür Parkın 26 Ağustos kapısı yönüne süratle gitmekte olan Ertuğrul Püsküllü kullandığı 1362 plakalı otomobille şiddetli bir şekilde çarpışırlar. Bu çarpışma sonucunda İtfaiye cipini kullanan şoför Hasan Dursun Telekoğlu olay yerinde vefat eder. İtfaiye cipinde bulunan İtfaiye Çavuşu Süleyman Samyeli ve İtfaiye Eri Mustafa Atıcı da ağır yaralanarak hastaneye kaldırılır. 1362 plakalı hususi otomobilin sahibinin Gazi Bulvarın da ki Akça Han da sinema filmciliği işiyle uğraşan Nevzat Pesen’e ait olduğu ve Ertuğrul Püsküllü ’nün de Nevzat Pesen’nin yanında şoför olarak çalıştığı anlaşılır. 

Bu olumsuzluğa rağmen İtfaiye araçları patlamanın olduğu Halkapınar Yağ Sanayi ve Prina fabrikasında ki yangına çok büyümeden ulaşırlar. Yangın yerine ulaşan ekibin durumun ciddiyetini bildirmesi üzerine birçok İtfaiye ekibi yangın alanına gelir. Saatler süren yoğun çalışmanın sonucunda yangın 50 tonluk Karbon kazanına ulaşmadan kontrol altına alınır. Kazanların soğutma işlemleri sürerken birkaç patlama olsa da ucuz atlatılır. Yangın fabrikanın baskı-pres, linter ve kırma bölümlerine sıçrasa da büyümeden söndürülür. Fabrika alanında ve depolarında bulunan tonlarca pamuk çekirdeği ve küspe kurtarılsa da bu fabrikada çalışan işçiler ne yazık ki pamuk çekirdeği ve küspeler kadar şanslı değillerdi.


Patlamanın şiddetiyle parçalanan beton tavan uçmuş beton parçaları çalışan işçilerin başlarına yağmıştı. Patlayan kazanın demir parçaları şarapnel parçaları gibi işçilerin bedenine saplanmıştı ve bunlar yetmez gibi çıkan yangın birçok işçiyi kavurmuştu.  Patlamanın olduğu anda fabrikada 160 işçi ve memur bulunuyordu. Bunlardan 130 tanesinin yara almadan kurtulduğu ve 17 işçinin de hafif olarak yaralandığı, bu kazanın sonucunda hemen olay yerinde 5 işçi vefat eder ve 8 de ağır yaralı işçi hastanelere kaldırılır. Fakat bu ağır yaralı işçilerden çok geçmeden acı bir haber daha gelir ve 2 işçi daha vefat edenler kervanına katılır. Toplamda 7 işçi vefat etmiş olur ve ağır yaralanan 6 işçinin de hastanelerde tedavisine devam edilir. 10- Ocak- 1955 tarihinde Yeni Asır Gazetesi başta olmak üzere İzmir’de yayınlanan gazetelerin birinci sayfalarında bu haber geniş bir biçimde yer alır. Maddi zararın 100 bin lira civarında olduğu ifade edilen bu kazda vefat edenlerin adları şöyledir. 1- Bekir Özgün(Ustabaşı) 2-Mehmet Doğan(işçi) 3- Emin Yılmaz(işçi) 4- Mustafa Samancı 5-Ramazan Özyaman. Ağır yaralananların adları da şöyledir. 1- Ali Doğan(işçi) 2- Cemil Ocaklı(işçi) 3- Mustafa Unlu 4- Nuri Doğdu 5- İsmail Pınar 6- Mustafa Ersoy 7- Halil İbrahim Karakaya 8- Kadir Teksat. Ağır yaralı olan bu işçilerden 2 tanesi daha sonra vefat etmiş olduğunu bilmemize rağmen bütün araştırmalarıma rağmen bu işçilerin adını tespit etmek mümkün olmadı. Bağışlayın.

fotograf-2-006.jpg

Dönemin çok önemli iki işçi kuruluşu olan Ege İşçi Federasyonu, İşçi Sendikaları Birliği ve fabrikada örgütlü olan Yağ Sanayi İşçileri Sendikası ortaklaşa bir tören düzenlerler. Vefat eden işçi arkadaşlarının cenazelerini geçmişte Tayyare Sinemasının yanında bulunan İşçi Sigorta’ları Polikliniğinden alarak Kemeraltı Cami getirirler. Burada çok büyük kalabalık eşliğinde kılınan namazdan sonra cenazeler 10 –Ocak -1955 tarihinde Asri( Kokluca) mezarlığında toprağa verilir. İşte Kokluca mezarlığında ki bu anıt mezar bize o korkunç patlamada hayatını kaybeden işçileri ve kahraman itfaiye erini hatırlattı. Yıllar önce tanımaktan mutluluk duyduğum o dönemin savcılarının hazırladığı ön kaza raporundan öğreniyoruz ki uzun yıllardır fabrikada ustabaşı olarak çalışan Bekir Özgün’ün dikkatsizliği ve ihmali bu kazaya sebep olmuş. Patlamaya sebep olan kazanın valfini alttan açmış ama üsten açmayı unutunca, kazanın içinde sıkışan Karbon gazı patlamaya neden olmuştur. Ustabaşı Bekir Özgün’ün bu ihmalkârlığı ve dikkatsizliği kendi dâhil 7 işçinin hayatına mal olmuştu. Onlar 1 Mayıs’a hasret gittiler.
   

HABERE YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
7 Yorum