Bu yazımda, son 2 yılımızı en çok meşgul eden, hepimizin hayatına gerek sağlık, gerek ekonomik, gerekse sosyal anlamda bir şekilde dokunmuş olan Covid-19 ‘u farklı bir açıdan ele almak istedim.

Bu konu yazılı, görsel ve sosyal medya mecralarında gerçekten çok konuşuldu, çok tartışıldı. Hepimiz aman maskeni tak, mesafe önemli, ellerini yıkadın mı? “bizim Ahmet beyler de covid olmuş, geçenlerde düğüne gitmişler kesin kalabalıktan kaptılar” gibi konuşmalar yapar hale geldik. Hatta bazı insanlar o kadar bu konu ile meşgul olmuş durumdalar ki tıbbi tedaviler boyutunda dahi fikir beyan eder hale geldi.

Tabi ki bunlar çok güzel. İnsanların bu konuda bilinçlenmesi ve öğrendiklerini uygulamaya koyabilmesinin maske-mesafe-hijyen üçlüsüne 4. olarak eklenebilecek koruyucu önlem olduğunu düşünüyorum. Bu doğrultuda aslında covid’i sindirdiğimiz şu günlerde henüz konuşulmamış ve bundan sonraki dönemlerde giderek önemi artacak olan bir konuyu “covid sonrası gelişen sendromları” konuşmak istiyorum.

Covid geçiren çoğu insan hastalıktan kurtulmasına rağmen bazılarımız covid sonrası durumlar yaşarız. Bu sorunlar genellikle covid ile ilk defa enfekte olduktan 4 veya daha fazla hafta sonra yaşanmaya başlanılan, iyileşebilen ya da devamlılık gösteren sağlık sorunlarıdır. Enfekte olduktan sonraki günlerde veya haftalarda covid semptomları göstermeyen kişilerde bile bu sorunlarla karşılaşılabiliyor.

Hatta bu durumun Temmuz 2021 tarihi itibarı ile ABD de Engelli Amerikalılar Yasası (ADA) kapsamında bir engellilik nedeni olarak kabul edilebileceği belirtilmiştir.

Uzamış covid ve covid sonrası sendromlar (postcovid sendromlar) olarak sık karşılaşılan durumlar:

• Daha önceden olmayan ve covid sonrası geçmeyen nefes almada zorluk veya nefes darlığı
• Yapılan tahlillerle anlamlandırılamayan sürekli halsizlik ve yorgunluk
• Fiziksel ve zihinsel aktiviteler sonrası daha önceden olmadığı şekilde olan halsizlik
• Dalgınlık hali ve konsantrasyonda zorluk (beyin sisi)
• Tahlil ve tetkiklerle anlamlandırılamayan geçmeyen öksürük
• Göğüs veya mide ağrısı
• Baş ağrısı
• Kalp çarpıntısı
• Eklem ve kas ağrıları
• Tüm vücutta iğnelenme hissi
• İshal
• Uyku bozuklukları
• Özellikle ayakta dururken gelişen baş dönmeleri
• Vücutta kaşıntı ve döküntü
• Ciddi boyutta tamamen kel alanlar oluşturabilen saç dökülmeleri
• Ruh hali ve mizaç değişiklikleri
• Koku ve veya tat duyusunda değişiklikler
• Kadınlarda mens döngüsünde bozulmalar
• Hem erkeklerde hem de kadınlarda cinsel istek ve performans kayıpları

Daha öncesinde kronik hastalığı olup covide yakalanmış ve covidi atlatmış olan kişilerde ise durum daha da karmaşık olarak seyredebilmektedir. Çoklu organ yetmezlikleri, önceki hastalıklarının kontrolden çıkması ve tekrar kontrol altına alınmasında güçlükler ve kabaca vücudun kendi kendine saldırması olarak adlandırdığımız otoimmun hastalıkların gelişmesi veya bu zemini olan kişilerde hastalıkların birden fazlaya çıkması ile karşılaşılmaktadır.

Bu durumlarla karşılaşmamanın en kolay yolu ise covid olmamak konusunda öğrendiklerimizi ciddi olarak uygulamaya koymak ve aşılarımızı tam olarak yaptırmak.

Bu süreci yaşayan ve bu yazıyı okurken evet bende de bunların aynısı var diyen vatandaşlarımız ne yapacak peki?

Birçok uzmanlık alanını içine alan yaklaşım ile şimdilik bazı problemleri çözmek mümkün. Bunlar için ise ben başta tıbbi tedaviler ve yanı sıra tıbbi bir beslenme programı, eksik mikrobesin, vitamin ve minerallerin yerine konulması, detoks protokolleri, ozon tedavisi, mezoterapi (saç ve cilt için) ve pisikiyatrik destek önermekteyim.

Hepinize sağlıklı ve hem covidsiz hemde postcovid sendromsuz günler diliyorum…